16 OKTOBRA 1885: FIFANEKEM-PIHAVANAN’NY FANJAKANA FARANTSAY SY MALAGASY

 Ny 16 oktobra 1885 no tonga tao Toamasina ny consul Patrimonio, izay nirahin’I Freycinet hidinika amin’ny amiraly Miot momba ity lahavitana ity.

Nanaiky hanao raharaham-pihavanana ny praiministra tamin’izany andro izany ka naniraka an-dRainizanamanga, zanany sy Anglisy nantsoina hoe Willongby, komandin’ny tafika Malagasy, mba hihaona amin’ny solontena Frantsay tany Manjakandrianombàna.

Toy izao ny hevi-baventy nivoitra tamin’io fifampidinihana io:  

1-    Ny fanjakana frantsay no mitandrina ny raharaha rehetra mikasika ny firenen-kafa ary miaro ny Malagasy rehetra monina any amin’ny firenen-kafa.

2-    Ny Résident Général napetraky ny frantsay teto Madagasikara no mikarakara ny fifandraisana amin’ny any ivelany ary tsy nisy fandraisan’anjaran’ny fanjakana Malagasy na kely aza.

3-    Nahazo nihaona mangina amin’ny Mpanjaka ny “résident” ary nanana miaramila frantsay niambina azy.

4-    Nahazo  nonina sy nanao ny raharaham-barotra ary nivezivezy an-kalalahana teto Madagasikara ny Frantsay.

5-    Nasaina notanterahan’ny Mpanjaka ny didy nivoaka ny 8 aogositra 1868, izay namela  ny olona nanaraka izay fivavahana tiany.

6-    Nanaiky nandoa roa tapitrisa farantsa tamin’ny fanjakana frantsay, izay hitantana izany,  ny fanjakana Malagasy nanonerana ny zavatr’ireo vahiny samba tamin’ny ady.

7-    Tsy niala tao Toamasina ny tafika frantsay namahatra tao raha tsy voaloa io vola io.

8-    Nanaiky nanampy ny fanjakana Malagasy ny fanjakana frantsay.

9-    Nandray ny andraikitra fampandrian-tany ny fanjakana Malagasy.

10- Nanaiky hitondra tsara ny Sakalava sy ny Antakarana ny fanjakana Malagasy. (Ny Antakarana, izay nikasa haka fahaleovantena manokana no nanampy ny Frantsay naka an’Atomboka) ary nanome ny helo-dranomasina ho an’ny fanjakana frantsay.

Rehefa vita ny fifanekena dia niakatra teto Antananarivo ireo nidinika ka nitatitra tamin’ny Mpanjaka. Nisy ny lanonana natao tao Tsiazompaniry, taorian’io. Niverina nitodi-doha tany Toamasina avy eo ny solontenan’ny fanjakana Frantsay.

Nahatsapa ihany ny Malagasy fa nisy fatiantoka tamin’io fifanarahana io kanefa, noho ny harerahana tamin’ny tebiteby nateraky ny ady dia nifaly ihany.

Nampodian’ny Mpanjaka avokoa ireo miaramila nampandry tany tany Amorontsiraka ary nomena marim-pankasitrahana. Nisongadina tamin’izy ireo Rainandriamampandry, komandy tao Toamasina noho ny fitondrany ny miaramilany tao Manjakandrianombàna.

Niverina teto Madagasikara kosa ireo mpitondra fivavahana frantsay toa ny monsenera Cazet, vao avy nampiakarina ho eveka tany Lourdes ary tonga eveka teto Madagasikara. 

Nanovozan-kevitra “Madagasikara sy ny Malagasy”, Randria Michel

                 Nanangona Ramasinirina

Navoakan`i Benaivo tamin`ny 2020-10-11.

Miverina
footer-frame