Ny firenena iray mahaleo tena dia manana, sainam-pirenena, hiram-pirenena,teny filamatra, renivohitra sns. Ny teny filamatra sy ny hiram-pirenena no asiantsika teny eto. 

NY TENY FILAMATRA

Tsy ny firenena ihany no manana teny filamatra fa manana azy koa ny fikambanana iraisam-pirenena, ny tanàna, ny faritra, ny faritany, ny antoko politika, ny fikambanana samihafa, saingy ny ho hazavaina etoana dia ny teny filamatrin’ny firenentsika nandritra izay dimampolo taona izay.

Tamin’ny taona 1960, niverenan’ny fahaleovantena dia ny  “Tanindrazana, Fahafahana, Fandrosoana”.

Nony tonga ny Repoblika faharoa dia niova kely indray ka lasa “Tanindrazana, Tolom-piavotana, Fahafahana”.

Nijoro ny Repoblika fahatelo tamin’ny taona 1992, nesorina indray ny “Tolompiavotana” ary nosoloina ny ‘Fahamarinana” ka toy izao, “Tanindrazana, Fahamarinana, Fahafahana”.

Tafaverina teo amin’ny fitondrana indray i Ratsiraka Didier ka nampanao fitsapan-kevi-bahoaka izy ny volana Martsa 1998 nasiany fanamboarana indray ny lalam-panorenana ka niverina tamin’ny Repoblika voalohany ny teny filamatra, dia ny “Tanindrazana, Fahafahana, Fandrosoana”.

Na dia niovaova foana aza ny teny filamatry ny Repoblika Malagasy dia hita tao foana ireo teny roa dia ny tanindrazana sy ny fahafahana, midika izany fa zava-masina amintsika Malagasy ireo.

Niavaka kosa ny repoblika fahefatra satria lasa ho “Fitiavana, Tanindrazana,Fandrosoana” no filamatra (nanomboka ny taona 2010).

NY HIRAM-PIRENENA

Fifaninanana no natao nifantenana ny hiram-pirenena, maro ireo nandray anjara tamin’izany. Nisy ny fepetra napetraka sy notakiana tamin’ireo mpifaninana indrindra teo amin’ny tononkira.

Anisan’ny fepetra tamin’izany, ny filazana fa ny tany dia nolovaina tamin’ny razana, ka tsy mahagaga raha hita tao anatin’ny tononkira ny teny hoe: “Tanindrazana”, toy ny hoe : “Ry tanindrazanay malala ô”, “Zanahary ô tahio ny tanindrazanay”, “Nosy tanindrazako izay navelan’ny razako”.

Ankoatra ireo dia natao zava-dehibe ny fametrahana ny fitokisana amin’ny fitantanan’Ilay Nahary ny tanindrazantsika.

Hita ao amin’ireo tononkiran’ny mpifaninana ohatra ny fehezanteny hoe: “Tahionao ry Zanahary ity nosindrazanay ity”. “Zanahary ô tahio ny tanindrazanay”, “Andriamanitra ô mitahia, ity taninay ity”, sy ny “Ilay nahary izao tontolo, no fototra hijoroan’ny satanay” sns.. Ny fepetra hafa dia tsy maintsy voasoratra Solfa na Naoty ny hira ary voarakitra tao anatin’ny horonam-peo miaraka amin’ny zava-maneno manaraka azy, amin’ny maha hiram-pirenena azy dia natao ho hirain’ny rehetra ka tsy maintsy hahenoina ny feo efatra (feo voalohany, feo faharoa, fasin-kira ary ny beso). 

ZANAHARY, TANINDRAZANA, FAHAFAHANA

Raha bangoina miaraka ny teny filamatra sy ny hiram-pirenena dia ireto teny telo ireto no misongadina, “Zanahary, Tanindrazana, Fahafahana”.

Nomena ny hasiny ilay mpahary, na Andriamanitra na Zanahary, no fiantsoana azy, dia mazava fa nahatoky azy avokoa ny mpitondra nifandimby.

Nahazo ny toerana sahaza azy koa ny tanindrazana, mazava eto fa ny razana no tompon’ny tany nolovaintsika taranaka.

Ny adi-hevitra mampisalasala dia misy ireo mpino kristriana izay sahy milaza mihitsy fa fahotana ny manonona ny hoe razana, asa nipoitra tamin’ny vato aman-kazo angamba ry zareo na nitrebona avy any amin’ny tany. Resaka notsiahivina fotsiny izay fa ny zava-dehibe dia tsy ilay tany sy zava-boahary ao anatiny ihany no tokony hahasaropiaro, fa ireo taranaka namelan’ny razana ilay tany no tsy maintsy omena ny anjara masoandrony amin’ny fampandrosoana.

Fa tsy azo adinoina ny fahafahana izay tokony hiavahantsika amin’ny tany tsy manana fahaleovantena.

Tsy hita intsony kosa ilay teny hoe “fahafahana”, ka hoy ny mpandinika sasany hoe ny fahaleovantenan’ny firenena no niverina tamin’ny taona 1960, fa ny fahafahana kosa tsy mahazo laka firy, mba tsy ilazana hoe tsy misy mihitsy izany fahafahana izany (noho ny antony toe-karena sy politika).